نخستین زن روزنامه‌نگار در ایران که بود و چه روزنامه‌ای منتشر کرد؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی وقت خبر،  «جریده فریده» گزیده‌ای از روزنامه شکوفه، دومین روزنامه زنان در ایران به کوشش زهره ترابی از سوی انتشارات اطراف منتشر و روانه بازار نشر شد.

«جریده‌ فریده» تلاش دارد تا مخاطب را با دنیای زنان پیشرو بعد از مشروطه آشنا کند و بی‌واسطه نشان‌ دهد که تصویر زن امروزی چطور شکل گرفته و در تاریخ فکر و قلم ایرانی زنان چگونه هویت خود را تعریف کرده‌اند.

این کتاب منتخبی از روزنامه‌ «شکوفه»، دومین روزنامه‌ زنان ایران است که به همت مریم عمید (مزین‌السلطنه) در دوره‌ احمد شاه منتشر شد و تصویر دقیقی از وضعیت جامعه‌ ایرانی و زنان آن دوره ارائه داد.

شکوفه به صورت دوهفته‌نامه در چهار صفحه (با چاپ سنگی) منتشر و با اشتراک یک ساله توزیع می‌شد. شکوفه اولین نشریه ایرانی بود که کاریکاتورهای انتقادی را در صفحه آخر چاپ می‌کرد. از ویژگی‌های این نشریه می‌توان به لحن طنزآمیز و انتقادی، پرداختن به مسائل زنان ایرانی، تحصیل و آموزش دختران و مسائل سیاسی اشاره کرد.

در معرفی کتاب آمده است:  «شکوفه» روزنامه‌ای است اخلاقی، ادبی، حفظ‌الصحه‌ اطفال، خانه‌داری، بچه‌داری، مسلک مستقیمش تربیت دوشیزگان و تصفیه‌ اخلاقی زنان، راجع به مدارس نسوان، عجاله ماهی دو نمره طبع می‌شود.» این عبارت، توضیح ثابتی است که در صفحه‌ اول همه‌ی شماره‌های شکوفه نوشته شده است؛ روزنامه‌ای چهار صفحه‌ای که در دوره‌ چهار ساله‌ انتشارش (۱۲۹۱-۱۲۹۵) به موضوعات گوناگونی پرداخته است. با توجه به وضعیت اجتماعی و سیاسی ایران در سال‌های حکومت احمدشاه و وقوع جنگ جهانی اول سیاست نشریه به مرور عوض شد و محتوای تربیتی کم‌کم جای خود را به دغدغه‌های وطن‌دوستانه داد. با وجود همه‌ تغییراتی که در فرم و محتوای این نشریه اتفاق افتاده، اما یک نکته در آن ثابت است: تلاش و پشتکار مزین‌السلطنه و همکارانش برای بهبود شرایط زنان.

این تلاش هم از راه تشویق دختران به علم‌آموزی بوده و هم از طریق آگاهی‌بخشی درباره‌ی بیماری‌های مخصوص زنان و کودکان. نویسنده‌ها در بعضی شماره‌ها درباره‌ حب وطن و وظایف زنان درباره‌ وطن با مخاطبان حرف زده‌اند و در بعضی صفحات راه‌حل‌هایی برای مشکلات زناشویی ارائه داده‌اند.

نکاتی از وضعیت زنان در کشورهای پیشرفته، گزارش‌هایی درباره‌ شرایط مدارس دخترانه‌ ایرانی و انتشار کاریکاتورهایی متناسب با دغدغه‌های روز بخش دیگری از کوشش‌های دست‌اندرکاران روزنامه برای تغییر وضعیت زنان ایرانی بود. مطالب کتاب «جریده‌ی فریده» و فصل‌بندی آن با توجه به همین دغدغه‌ها انتخاب شده است و معیارمان برای گزینش متن‌ها، میزان اهمیت موضوعات مختلف و میزان پرداختن به آن‌ها بوده است.

مریم عمید یکی از اعضای انجمن همت بود که توسط مدیران مدرسه دخترانه راه‌اندازی شد. وی نقش مؤثری در معرفی و گسترش فعالیت‌های آن داشت. یکی از اهداف مهم این انجمن تحریم اجناس خارجی و منع واردات این نوع محصولات بود. به عنوان مثال، همان زمان تحریم منسوجات خارجی در دستور کار این انجمن قرار گرفت و قرار شد تمامی مدارس دخترانه (اعم از دانش آموزان و معلمان) از پارچه‌های ایرانی استفاده کنند و در صورت مشاهده تخلف و خرید منسوجات خارجی، فرد خاطی اخراج شود. به این ترتیب ظرف یک ماه نزدیک به پنج هزار نفر به این تحریم پیوستند.

انتشارات اطراف «جریده فریده» را در ۲۴۰ صفحه قطع رقعی به قیمت ۹۷ هزار تومان منتشر و روانه بازار نشر کرده است.