قانون جدید مالیات ونحوه تمکین پرداخت مالیات

به گزارش وقت خبر، بررسی‌های متعدد انجام شده توسط پژوهشگران و کارشناسان مختلف حوزه مالیات نشان می دهد که میان ظرفیت بالقوه مالیاتی و همچنین وصولی های مالیاتی کشور شکاف در خور توجهی وجود دارد حکایت از آن دارد که می‌توان با اتخاذ تدابیری در جهت اصلاح نظام مالیاتی کشور وصول های مالیاتی را تا حد زیادی افزایش داد و اتکای دولت به درآمدهای مالیاتی را بهبود بخشید.

ضرورت این مسئله تا بدان حد است که برنامه‌های توسط توسعه تاکید خاصی بر نداشته و اهداف خاصی را در این راستا تعیین نموده است از مهمترین و اصولی ترین راه های افزایش درآمد مالیاتی و تحقق اهداف مذکور در این بخش تلاش برای افزایش تمکین مالیاتی نشده است.

در حالی که به اندازه درصد تمکین مالیاتی در سیستم مالیاتی بالاتر باشد میزان درآمدهای وصولی بخش مالیاتی افزایش می یابد و شاخص‌های کلان اقتصادی چون نسبت مالیاتی به تولید ناخالص داخلی نسبت به درآمدهای واقعی مالیاتی به درآمد مالیاتی پیش‌بینی شده در بودجه و نسبت درآمدهای مالیاتی داوطلبانه پرداخت شده به کل درآمدهای مالیاتی وصول شده افزایش می یابد.

محمد جهانی کیا مدیرکل امور مودیان و خدمات مالیاتی سازمان امور مالیاتی اظهار داشت: در راستای هوشمندسازی نظام مالیاتی و به‌منظور تسریع و تسهیل در انجام امور و افزایش سطح رضایتمندی مودیان، از ابتدای شهریورماه سال جاری، کلیه اوراق مالیاتی صادره در سامانه‌های سازمان امور مالیاتی به‌صورت خودکار بر روی حساب کاربری مودیان بارگذاری شده و هم‌زمان پیامک اطلاع‌رسانی برای آنان ارسال می‌شود.

پس از بارگذاری اوراق مالیاتی در حساب کاربری، مودیان ده روز فرصت دارند با مراجعه به‌حساب کاربری خود، اوراق بارگذاری شده را مشاهده نمایند. رویت اوراق مذکور، در حکم ابلاغ به شخص مودی تلقی و کلیه آثار ابلاغ واقعی بر آن، مترتب است.

ابلاغ اوراق مالیاتی که به معنی اطلاع دادن برگه های مالیاتی، نظیر برگ تشخیص و آرای هیات های حل اختلاف، از طریق یکی از روش های قانونی، به مودی بوده، دارای دو نوع ابلاغ فیزیکی و الکترونیکی می باشد. در ابلاغ فیزیکی، ورقه مالیاتی کاغذی، تحویل مودی یا خویشاوندان وی شده و در روش الکترونیکی، فایل الکترونیکی ابلاغیه، از طریق درج در حساب کاربری مودی، در سامانه ابلاغ اوراق مالیاتی، تحویل وی می شود.

دستگاه کنونی مالیات، ضمن بازنگری کامل قوانین موجود مالیاتی، در چارچوب برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، در راستای اصلاح مالیاتی، اقدام به معرفی یک نوع مالیات بر مصرف تحت عنوان ” مالیات بر ارزش افزوده کرده است.

مالیات بر ارزش افزوده با انتقال پایه مالیاتی از درآمد به مصرف، انگیزه های سرمایه گذاری را افزایش می دهد و منابع لازم را برای گسترش سرمایه گذاری ها از طریق افزایش امکانات پس انداز تامین و از جابه جایی سرمایه از بخشهای مولد به بخشهای خدماتی جلوگیری می کند. با اجرای این فرآیند مالیاتی ، اختلال در تصمیمات تولیدی و سرمایه گذاری به حداقل می رسد و درآمدهای مالیاتی به دلیل گسترده بودن پایه این نوع مالیات، افزایش می یابد.

در طبقه بندی مالیاتها، مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات غیر مستقیم بر مصرف و فروش داخلی کالاها و خدمات است، این نوع مالیات، چند مرحله ای و در هر یک از مراحل تولید و تکمیل تا مصرف نهایی، بر حسب ارزش افزوده ایجاد می شود. به عبارت دیگر ، مالیات بر ارزش افزوده ، نوعی مالیات بر فروش چند مرحله ای است که خرید کالاها و خدمات واسطه ای را از پرداخت مالیات معاف می کند.

ارزش افزوده یک بنگاه از تفاوت عایدات فروش کالا یا خدمات و کل هزینه هایی که صرف خرید کالاها و خدمات واسطه ای شده است، ناشی می شود. در مقیاس اقتصاد ملی، تولید ناخالص ملی در واقع حاصل جمع ارزش افزوده کلیه بنگاه هاست، زیرا کل معاملات واسطه ای مساوی با ارزش فروش نهایی است. به همین دلیل ، فروش نهایی برابر با ارزش کل دستمزد، نرخ بهره، سود، اجاره، استهلاک و سایر پرداختها به عوامل تولید در سطح ملی و مساوی تولید ناخالص ملی است .

انواع مالیات بر ارزش افزوده

سه نوع مالیات بر ارزش افزوده وجود دارد : مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولیدی ا۴ا ، مالیات بر ارزش افزوده از نوع درآمدی ا۵ا و مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرفی . ا۶ا هر کدام از این سه نوع مالیات نیز بر مبنای دو اصل مبدا یا اصل مقصد محاسبه می شوند . در اصل مبدا، مالیات بر ارزش افزوده همه کالاها و خدماتی که در کشور تولید می شوند ، وضع می شود. ولی در اصل مقصد ، مالیات بر ارزش افزوده همه کالاها و خدماتی که در کشور مصرف می شوند ، وضع میگردد .

 نوع تولیدی

در مفهوم کلی ، مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولیدی ، در صورتیکه از اصل مبدا استفاده شود ، همه مخارج در تولید ناخالص داخلی ( به جز مخارج دولت بابت دستمزد که نمی تواند تحت پوشش مالیات بر ارزش افزوده قرار گیرد ) را در بر می گیرد. با فرض اینکه از اصل مبدا استفاده شود ، صادرات که منشا داخلی دارد، مشمول مالیات می گردد ، اما واردات که ارزش آن از خارج نشات می گیرد ، از شمول مالیات خارج می شود. به این ترتیب می توان گفت پایه مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولیدی ، جمع تمام مخارج در تولید ناخالص داخلی به استثنای مخارج دستمزدی دولت است. در مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولیدی ، مالیات کلی بر فروش اعمال می شود . به طور کلی ، این نوع مالیات بر ارزش افزوده می تواند بر کالاهای مصرفی و سرمایه ای اعمال شود. در این روش ، کالاهای سرمایه ای و استهلاک آنها از مالیات معاف نیستند. به بیان دیگر ، می توان گفت به خرید کالاهای سرمایه ای ، اعتبار مالیاتی تعلق نمی گیرد . از این رو ، این مالیات انگیزه سرمایه گذاری را تضعیف می کند .

نوع مصرفی

در مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرفی، علاوه بر استهلاک، مخارج مربوط به کالاهای سرمایه ای نیز از شمول پایه مالیاتی خارج می شود. در واقع ، با کاهش هزینه های سرمایه ای از تولید ، آنچه باقی می ماند، برابر ارزش کالاهای مصرفی تولید شده است. نظام مالیات بر ارزش افزوده‏ای که در کشورهای عضو جامعه اروپا مورد استفاده قرار می گیرد، از این نوع است. گرایش برخی از کشورهای در حال توسعه نیز به سمت استفاده از این روش است ، به خصوص به دلیل معاف بودن کالاهای سرمایه ای از مالیات، که انگیزه برای سرمایه گذاری بیشتر را به وجود می آورد. همچنین در عمل ، استفاده از این روش نسبت به دو روش دیگر ، از سهولت بیشتری برخوردار است.

مالیات بر ارزش افزوده از نوع درآمدی ، استهلاک را در بر نمی گیرد و به این ترتیب، مخارج سرمایه ای خالص را شامل می شود. پایه این مالیات، مجموعه درآمد پرداختی به عوامل، پس از کسر مخارج دستمزدی دولت است. به همین دلیل نیز نام آن، مالیات بر ارزش افزوده از نوع درآمدی است.

به طور کلی، در این نوع مالیات بر ارزش افزوده، پایه کلی مالیات، متناسب با درآمد عوامل تولید است. مالیات بر ارزش افزوده از نوع درآمد، با مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرف تفاوت دارد، زیرا در نوع اول، بنگاه مجاز است استهلاک را کم کند، اما در نوع دوم ، مجاز به کسر سرمایه گذاری ناخالص است. به این ترتیب، مالیات بر ارزش افزوده از نوع درآمدی، به اندازه تفاوت سرمایه گذاری ناخالص و استهلاک، بیشتر از مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرفی است.

مقایسه سه نوع مالیات بر ارزش افزوده

در بین سه نوع مالیات، مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولیدی، وسیعترین پایه مالیاتی و مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرفی ، کم ترین پایه مالیاتی را ایجاد می کند. چون مالیات تولیدی ، خریدهای ناخالص کالاهای سرمایه ای ( بدون مستثنی کردن استهلاک ) را شامل می شود، موانعی در برابر سرمایه گذاری ایجاد می کند. از آن گذشته، در صورتیکه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده به روش صورتحساب انجام گیرد، در مورد آن دسته از فعالیتها که موفق به انتقال بخشی از هزینه های سرمایه ای خود به بعد شوند، وضع این مالیات بر کالاهای سرمایه ای، منجر به مالیات چند مرحله ای می شود که در مالیات بر ارزش افزوده از نوع درآمدی، این مساله در حد کمتری به وجود می آید. در بین سه روش فوق، مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرفی که کم ترین پایه مالیاتی را ایجاد می کند یک مالیات عمومی بر مصرف است ( در صورتیکه از اصل مبدا استفاده شود ، خالص صادرات را نیز در بر می گیرد ) بنابراین، در بین سه روش مذکور، اکثر کشورها معمولا این روش را بر می گزینند . البته استفاده از این روش، بالاترین نرخ مالیات را برای ایجاد بازده درآمدی مطلوب لازم دارد و به همین دلیل، برخی کشورها کوشش می کنند مبنای مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرفی را به وسیله مالیات پذیر کردن بخشی از کالاهای سرمایه ای گسترش دهند.