یک تصمیم به نفع توسعه صنعتی

به گزارش وقت خبر ، شرکت فولاد مبارکه، بزرگترین دستاورد صنعتی جمهوری اسلامی ایران است که در ۷۵ کیلومتری جنوب غربی اصفهان و در زمینی به وسعت ۳۵ کیلومتر مربع واقع شده است. عملیات اجرایی این پروژه عظیم صنعتی با شروع جنگ تحمیلی آغاز گردید و اکنون جایگاه این شرکت در دنیا به عنوان بزرگترین تولید کننده فولاد تخت (رول‌های فولادی) در خاورمیانه و شمال آفریقاست. این شرکت تولید کننده محصولات فولادی از ضخامت ۱۸/۰ تا ۱۶ میلیمتر به صورت کلاف، ورق گرم نورد شده و سرد نورد شده، کلاف و ورق قلع‌اندود، کلاف گالوانیزه و کلاف رنگی می‌باشد که علاوه بر تأمین نیاز داخلی به اکنون چهل کشور دنیا صادر می‌گردد. این شرکت در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی نیز از سرآمدان ایران است. ساخت ورزشگاه نقش جهان اصفهان، تکمیل مصلی اصفهان، ساخت مدارس و … از آن جمله‌اند.

همچنین  بیش از نیمی از کارخانه یعنی حدود ۱۶۰۰ هکتار، فضای سبز است که با آبیاری قطره‌ای و توسط پساب تصفیه شده انجام می‌پذیرد. در جدیدترین طرح فناورانه فولاد مبارکه، فاضلاب شهرهای اطراف فولاد مبارکه (شهرستان مبارکه و شهرستان زرین‌شهر) با  تقبل هزینه خرید، انتقال و تصفیه‌خانه‌های متعددِ احداث شده برای فاضلاب این شهرها طی مبلغی بالغ بر چندصد میلیارد تومان خریداری گردیده تا در یک افق بلند مدت تمام آب مورد نیاز خطوط تولید با پساب فاضلاب‌های تصفیه شده انجام پذیرد.

عملیات تولید در این شرکت بدین صورت است که :

پودر سنگ آهن مورد نیاز شرکت فولاد مبارکه از معادن سنگ‌آهن تأمین و به وسیله راه‌آهن به این شرکت منتقل می‌گردد. سنگ‌آهن پس از طی فرآیندهایی به گلوله‌های فندقی شکل تبدیل شده و پس از ورود به کوره‌های قوس‌الکتریکی در اثر عبور جریان برق و ایجاد قوس الکتریکی، به فولاد مذاب تبدیل می‌گردد. این فولاد مذاب در واحد ریخته‌گری بر اساس نیاز مشتری به شمش‌های فولادی (تختال) تبدیل می‌شود.

تختال‌ها سپس به واحد نورد گرم منتقل می‌شوند. نورد در اصطلاح فنی به معنای شکل‌دهی شمش‌های فولادی است که با حرارت، قابل انعطاف شده‌اند. با حرکت تختال بین دو غلطک بزرگ مخصوص نورد، از ضخامت آن کاسته شده و طول آن افزایش می‌یابد. به طوری که یک شمش فولادی در ورود خط نورد گرم با ضخامت ۲۰ سانتی متر و طول ۱۰ متر  می‌باشد و در پایان خط نورد، ضخامتی بین ۵/۱ تا ۱۶ میلیمتر داشته و طول آن به حدود ۸۰۰ متر با همان عرض اولیه تبدیل می‌گردد.

این محصول اکنون چون بصورت کلاف فولادی در آمده ، رول فولادی نامیده می‌شود که پس از انجام عملیات‌هایی دیگر در نورد گرم و سرد در مصارفی همچون: لوله‌های نفت و گاز، لوله‌های آبرسانی، پروفیل، کشتی‌سازی، لوازم خانگی، بسته‌بندی مواد غذایی، صنایع خودرو اعم از بدنه و … استفاده می‌گردد. میزان تولید روزانه خط موجود ۱۰۰۰ کلاف ۲۰ تنی در روز و ماهیانه ۲۳۰۰۰ عدد کلاف می‌باشد که هر کلاف محموله یک تریلر خواهد بود.

و …

اکنون با توجه به افزایش نیاز بازار داخلی و خارجی به ورق‌های فولادی، خط نورد گرم فعلی فولاد مبارکه جوابگوی نیاز صنایع پایین‌دستی نیست، چرا که ظرفیت تولید کوره‌ها در فولاد مبارکه ۷ میلیون تن و ظرفیت نورد گرم با تمام ظرفیت‌های بهبود یافته در سال‌های اخیر حداکثر ۵ میلیون تن در سال است، که نسبت به ظرفیت نهایی فولادسازی ۲ میلیون تن کسری دارد و برای نورد این ۲ میلیون تن شمش فولادیِ اضافه، باید فکری می‌شد. خط جدید نورد گرم ۲ فولاد مبارکه در راستای تکمیل طرح شهید خرازی، تدبیری بود که برای حل این مشکل اندیشیده شد.

اصلی‌ترین مسائلی که باعث شد نیاز به احداث یک واحد نورد گرم جدید در کنار خط قبلی احساس شود و پس از راه‌اندازی خط نورد گرم ۲ برطرف می‌گردد عبارتند از:

ـ از زمان راه‌اندازی خط موجود، بخشی از نیازهای بازار توسط این خط تولید و الباقی از خارج از کشور تأمین می‌شد که با راه‌اندازی خط جدید، نیاز کشور کاملاً از واردات مرتفع خواهد گردید.

ـ با عنایت به نفت‌خیز بودن ایران و نیاز بسیار زیاد صنعت نفت به لوله‌های انتقال ذخایر نفت و گازِ کشورمان، که عمدتاً از نوع ترش می‌باشد، امکان تولیدِ رول ورق جهت ساخت لوله‌های با اقطار بزرگ و ضخامت زیاد وجود ندارد، که نیاز این صنایع به تولید گریدهای جدید فولادی از قبیل API X70 است که صرفاً با راه‌اندازی این خط جدید مقدور خواهد بود. مضاف بر اینکه پس از راه‌اندازی این خط، صنایع نفت و گاز کشور از واردات ورق فولادی جهت تولید لوله‌های انتقال بی‌نیاز خواهد شد.

ـ ضخامت تولیدی نورد فعلی از ۵/۱ تا ۱۶ میلیمتر است، که پاسخگوی نیاز کشور به کلافِ ورق، جهت استفاده در حوزه نفت، گاز و آب به محصولات با ضخامت بالاتر نیست و خط جدید، کلافِ فولادیِ با ضخامت ۲/۱ تا ۴/۲۵ میلیمتر و عرض تا ۲۰۰۰ میلیمتر را تولید می‌کند و  این نیاز را پوشش خواهد داد.

ـ نیاز گسترده صنعت اتومبیل‌سازی به ورق‌های خاص استحکام بالایِ سبک DP1180 ، جهت استفاده در بدنه خودروها، که باعث سبک‌سازی و استحکام بخشیدن به بدنه خودرو و در نتیجه کاهش آلودگی، ایمنی بالا و صرفه‌جویی هزینه‌های سوخت آن می‌شود با راه‌ا ندازی این خط مرتفع خواهد شد.

ـ اکنون بیشترین نیاز صنایع لوله و پروفیل بصورت عمومی ضخامت‌های زیر ۲ میلیمتر است که بدلیل فرسودگی خط موجود امکان پوشش کامل این نیاز در این ضخامت وجود ندارد و با احداث خط جدید می‌توان ضخامت‌های تا ۲/۱ میلیمتر را با استحکام بالا و بصورت سبک تولید نمود که در هزینه‌های تمام شده مشتریان ساختمانی نیز موثر خواهد بود.

ـ امکان تولید فولاد با کربن متوسط برای ماشین‌کاری در ایران وجود ندارد و خط نورد گرم ۲ این موضوع را برطرف خواهد نمود.

ـ در حال حاضر امکان تولید گرید پراستحکام QSD700 جهت تولید شاسی خودرو سنگین وجود نداشته و تولیدات خط جدید نورد گرم ۲ می‌تواند این امکان را برای کشور برای اولین بار فراهم نماید.

ـ ارزش افزوده تبدیل سنگ آهن به تختال تنها ۱۰۰ تومان و تبدیل تختال به ورق گرم نوردیده شده ۱۰۰۰ تومان می‌باشد که در حال حاضر ۲ میلیون تن تختال مازاد بر مصرف نورد گرم موجود، در سال موجود است و ارزش افزوده‌ای که پس از راه‌اندازی خط نورد گرم ۲ حاصل خواهد شد، نقش مهمی در اقتصاد کشور و تولید ناخالص ملی ایفا می‌نماید.

ـ خط فعلی بیشتر پاسخگوی نیاز بخش تجاری و ساختمانی است. در صورتی که نیاز صنایع کشور به محصولات مستحکم و سبک روز به روز با راه‌اندازی خط نورد گرم ۲ بیشتر می‌شود.

ـ برخی محصولات مورد نیاز صنایع، صرفه اقتصادی تولید با خط فعلی نورد را ندارند که با راه‌اندازی خط جدید این موضوع به سهولت و با صرفه اقتصادی برای طرفین امکان‌پذیر خواهد بود.

ـ در خط جدید با عنایت به تکنولوژی پیشرفته آن، نیاز به قطعات یدکی، تعمیرات و توقف تولید بسیار کمتر از خط موجود است.

ـ عدم امکان تولید محصولات دوفازی DP800 و DP600 جهت استفاده در بدنه خودرو که فولادی با ضخامت کم و استحکام بسیار بالا است و تحول شگرفی در صنعت خودرو اتفاق خواهد افتاد. این تحول از حیث افزایش ایمنی، کاهش مصرف سوخت،آلودگی کمتر هوا و سرعت بیشتر در خودرو خواهد بود.

ـ در زمان ساخت فولاد مبارکه مهندسینی اقدام به پیگیری احداث این خط نمودند که اغلب آنان تجربه کار در صنایع فولادی را نداشتند. با عنایت به اندوخته تجربیات بسیار بالای مهندسین و مدیران فولاد مبارکه در حوزه تولید فولاد و نورد آن و همچنین احداثِ خطوط جدید، این خط با درصد موفقیت بالایی احداث خواهد شد و باعث یک جهش تکنولوژی در کشور خواهد شد.

ـ با توجه به وجود ظرفیت تولید ورق جهت صنایع لوازم خانگی با عرض بالا در واحد نورد سرد فولاد مبارکه، این ظرفیت در خط نورد گرم ایجاد نشده است که خط نورد گرم ۲ برای صنایع لوزام خانگی نیز بسیار مصرف خواهد داشت.

ـ میزان اشتغال در خط نورد گرم ۱۰۰۰ نفر بصورت مستقیم و ۷ برابر آن بصورت غیرمستقیم (جمعاً ۸۰۰۰ نفر) می‌باشد که بخشی از نیاز کشور در بخش اشتغال به عنوان یکی از معضل‌های بزرگ اجتماعی را بر طرف خواهد نمود.

ـ تکنولوژی خط موجود مربوط به دهه ۱۹۷۰ میلادی است و تکنولوژی خط جدید به روزترین تکنولوژی روز دنیاست.

****

پس از ۱۲ سال بدعهدی طرف‌های اروپایی و چالش‌های پیش‌رو برای راه‌اندازی خط نورد گرم ۲ فولاد مبارکه، پس از برجام نیز تلاش‌هایی برای انجام این پروژه صورت گرفت که با کارشکنی‌های آمریکا و تحریم‌های جدید همه آنها مُلغی گردید. اکنون انعقاد قرارداد نورد گرم ۲ در راستای تکمیل طرح شهید خرازی در فولاد مبارکه، یکی از دستاوردهای ارزنده ملی در دوران پساتحریم خواهد بود که عملیات اجرائی آن با مشارکت ۵۰ درصدی تأمین‌کنندگان داخلی (و قابل افزایش تا ۷۰ درصد) و ۵۰ درصد با مشارکت خارجی در بخش‌هایی که توان داخلی برای تأمین آن وجود ندارد انجام خواهد پذیرفت.

در این قرارداد شیوه‌ای نو در مشارکت‌های خارجی در پیش گرفته شده است. بطوری که تأمین‌کنندگان خارجی علاوه بر تأمین قطعاتی که در داخل کشور توان تولید آن نیست، اصل تمام نقشه‌ها، برنامه‌ها ، نرم‌افزارها، شیوه‌نامه‌ و دستورالعمل‌های اجرائی را نیز به فولاد مبارکه تحویل خواهند داد که در واقع به نوعی دانش فنی و تکنولوژی احداث خط نوردگرم توسط فولاد مبارکه خریداری می‌گردد و البته در ازای این بخش نیز صرفاً با تَهاتُر تحویل تولیدات فولاد مبارکه، قرارداد و عملیات اجرائی آغاز می‌گردد.

****

مزایای احداث واحد نورد گرم ۲ بصورت اجمال:

ـ اشتغال ۱۰۰۰ نفر بصورت مستقیم و ۷۰۰۰ نفر بصورت غیر مستقیم.

ـ بی‌نیازی کشور از واردات ورق‌های فولادی ویژه نفت و گاز.

ـ تولید ورق‌های فولادی عریض جهت تولید لوله‌های انتقال آب.

ـ تولید ورق‌های استحکام بالا با وزن کمتر جهت تولید خودروهائی سبک وزن با مصرف سوخت پایین‌تر و ایمنی بالاتر.

ـ تولید ورق‌های فولادی ویژه شاسی خودروها و ماشین‌های سنگین.

ـ تولید ورق‌های فولادی با ضخامت کمتر و استحکام بیشتر جهت مصارف ساختمانی و صنایع لوله و پروفیل.

ـ جلوگیری از عرضه تختال مازاد کشور بدون ارزش افزوده و افزایش تولید ناخالص ملی.

ـ ایجاد بازار بین‌المللی و فرصت صادرات ورق گرم نوردیده شده با اتکا به اقتصاد درون‌زا و برون‌نگر برای توسعه صادرات غیر نفتی.

ـ تنوع بخشیدن به سبد محصولات فولاد مبارکه با توجه به تقاضای روزافزون صنایع داخلی و خارجی.