بحران کرونا از قرنطینه تا ایزوله

به گزارش وقت خبر ، اولین واکنش سازمان یافتة نهادی به بیماریهای واگیردار در سال 1347 میالدی در مدیترانة شرقی رخ داد. نظام قرنطینه نیز
برای نخستین بار در سال 1377 میالدی در کرواسی اجرا شد و اولین بیمارستان برای بیماران قرنطینه شده در سال 1423
میالدی در ونیز افتتاح شد. در قارۀ امریکا نیز میتوان شیوع تب زرد fever Yellow در سال  1793 میالدی در فیالدلفیا و
شیوع وبا در سال 1832 میالدی را ابتداییترین ایدههای جداسازی افراد سالم از بیمار عنوان کرد.
در صد سال اخیر نیز، قرنطینه به عنوان یک مؤلفه قدرتمند در حفظ سالمتی عمومی از بروز و تکرار عفونت مورد توجه بوده
اســت استفاده از قرنطینه در مورد همهگیری آنفلوانزا آنفلوانزای اسپانیایی در سال 1919 و همچنین سندرم حاد تنفسی
سارس در سال 2003 از جمله موارد اعمال این استراتژی در مواجهه با بیماری عفونی و واگیردار بوده است.
در شرایط کنونی نیز با شیوع ویروس کرونای جدید و فراگستری آن در کشورهای مختلف، موضوع قرنطینه به عنوان یک راهکار
برای جلوگیری از گسترش و شیوع این بیماری واگیردار مورد توجه قرار گرفت؛ بهویژه پس از آنکه کشور چین شهر ووهان
بحران کرونا و مداخالت غیردارویی
از قرنطینه تا ایزوله کردن

و شهرهای اطراف آن در استان هوبی را از ۲۳ ژانویه با حدود 6۰ میلیون نفر جمعیت تحت قرنطینة اجباری قرار داد. در این
میان برخی رسانه های بین المللی این نکته را مطرح کردند که برای مهار کرونا باید از همان مسیر قرون وسطایی استفاده کرد
که از دوران مرگ سیاه به ارث رسیده و وحشیانه است و براساس آن باید مرزها را بست، شهرها را قرنطینه کرد و شهروندان را
ترساند. از طرفی برخی پژوهشگران این پرسش را مطرح کردند که آیا اتخاذ چنین شیوهای اخالقی است؟
بهواقع اعالم موفقیت چین در مهار شیوع Covid19 توسط سازمان بهداشت جهانی این سؤال مهم را ایجاد کرده است که آیا
سایر کشورها نیز میتوانند از مدل چین در اعمال مقررات سختگیرانة قرنطینه متخصصان سازمان بهداشت جهانی این روش
را روش باستانی، خشن، تهاجمی و چابک نامیده اند استفاده کنند؟
با ورود ویروس کرونا به ایران و فراگیری آن، موضوع ضرورت یا عدم ضرورت قرنطینه در ایران نیز مورد بحث قرار گرفته است.
از طرفی برخی نمایندگان مجلس، فعالین مدنی و پژوهشگران خواستار اِعمال قرنطینة اجباری و صددرصد شدهاند و از طرفی
اظهار نظرهای رسمی مسئوالن وزارت بهداشت تا به امروزجمعه 23 اسفند بیانگر این است که این مقامات مسئول این نوع
محدودیتها را بیفایده دانسته و مخالف اجرای آن هستند.
در این شــرایط، موسسة عالی پژوهش تأمین اجتماعی در ادامة انتشار گزارشهای سیاستی پیرامون بحران کرونا، با تدوین
گزارشــی به موضوع قرنطینه ذیل عنوان »بحران کرونا و مداخالت غیردارویی« پرداخته اســت و ضمن مرور تجارب برخی
کشورها در اجرای مقررات قرنطینه با بررسی مطالعات و پژوهشهای بینالمللی پیرامون این موضوع، تالش کرده است ابعاد
مختلف این مفهوم را واکاوی نماید و در انتها باتوجه به شرایط فعلی کشور چند توصیة سیاستی را ارائه دهد.

قرنطینه تعریف، ابعاد، کارایی و مالحظات

اقدامات و مداخالت غیرداروییInterventions Nonpharmaceutica به طیف گستردهای از اقدامات اطالق میشود و
هنگام شیوع بیماریهای واگیردار و عفونی، نقش مهمی در کنترل شیوع و کاهش شمار قربانیان ایفا میکند و فشار زیادی را
از دوش نهادهای بهداشتی و زیرساختهای مربوطه برمیدارد.
مطابق شواهد تاریخی، قرنطینه Quarantine و ایزوله کردن Isolation ،درکنار مواردی نظیر تعطیلی مدارس، ادارات و
بازارها، محدویت های مرزی، غربالگری، نظارت و مراقبت Surveillance و جلوگیری از تجمعات عمومی، بهعنوان مهمترین
مداخالت غیردارویی در مواجهه با بیماری واگیردار و عفونی محسوب میشود.
با توجه به اینکه در مداخالت غیردارویی تفاوت قایل شــدن میان قرنطینه Quarantine و ایزوله Isolation و دقت در
مواردی نظیر اینکه در چه زمانی قرنطینه و در چه زمانی ایزوله اجرا شــود یا احتمال و میزان موفقیت آنها و الزامات اعمال
این محدودیتها چیست، از مالحظات مهم محسوب میشود، بسیار مهم است که از تقلیل مداخالت غیرداوریی به قرنطینة
همگانی اجتناب شود.
واژة قرنطینه در دیکشــنری کمبریج به عنوان یک محدودۀ زمانی تعریف میشود که طی آن افرادی که دارای بیماری
هســتند، از سایر افراد دور نگه داشته میشوند تا بیماری گسترش نیابد. درحالیکه قرنطینه به معنای ایجاد محدودیت
جابجایی و جدایی فیزیکی افرادی است که در معرض بیماری عفونی قرار گرفتهاند یا ممکن است در معرض آن قرار گرفته
باشند؛ ایزوله به معنای جداسازی و ایجاد محدودیت برای اشخاصی است که به بیماری مبتال هستند.

مروری بر تجارب گذشته نشان میدهد با وجود اینکه در برخی موارد قرنطینه نتایج مثبتی را بهدنبال داشته است؛ اما برخی
مطالعات نشان میدهد که قرنطینة همگانی میتواند هزینههای بسیار زیاد اجتماعی، روانی و اقتصادی را به جامعه تحمیل کند
و درنهایت نیز به شناسایی بیماران زیادی منجر نشود. بنابراین سؤال مهمی که در مواجهه با بیماریهای واگیردار مانند آنفوالنزا
مطرح میشود این است که آیا اقدامات اولیة بهداشت عمومی مانند ایزوله و قرنطینه برای کنترل گسترش بیماری مناسب و
کافی است؟ و در زمانی که اجرای اقداماتی نظیر قرنطینه و ایزوله و تعطیلی مناسب است، آیا باید هردوی آنها اعمال شود؟
توجه به این نکات بسیار ضروری است؛ زیرا با مرور موارد مشابه گذشته نظیر سارس مشخص نیست که آیا ایزوله و قرنطینه
تأثیری در کنترل و توقف این بیماری دارد؟ حتی گفته میشود اگر اقدامات بسیار منظم و مناسب در مورد ایزولة بیماران سارس
انجام میشد، احتماال این بیماری بدون قرنطینة افراد نیز کنترل میشد.

بررســیهای انجامشــده پیرامون اعمال قرنطینه در موارد مشابه گذشته، بیانگر برخی مالحظات در این زمینه است. تضاد و
تعارض میان منافع عمومی و آزادیهای شــخصی، امکان سوءاســتفادة دولتهای رقیب و دشمنان خارجی، بروز چالشها،
تنشها و بینظمیها در درون منطقه قرنطینه شده، امکان سوءاستفاده و سودجویی افراد مختلف، دشواریها و هزینههای
باالی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی برای اعمال قرنطینه در مناطق مختلف، مشخص نبودن و غیرقابل پیشبینی بودن میزان
موفقیت، تالش مردم برای فرار و امکان بروز ناآرامیهای بیشتر، احساس امنیت بیشتر مردم تحت قرنطینه و کاهش مراعات
اصول بهداشتی از جملة این مالحظات است.

در مطالعه مهمی که توسط محققان دانشگاه میشیگان پیرامون شیوع آنفلوانزا در سالهای 1918 و 1919 انجام شده است،
عنوان میشود شــهرهایی که نظام قرنطینه را در چارچوب اقدامات غیردارویی اعمال کردند، آسیبپذیری کمتری داشتند.
شهرهایی که سازماندهی مناسبی داشتند، محدودیت هایی در چارچوب مقررات قرنطینه اعمال کردند و اقدامات بهداشتی
کالسیک اجرا نمودند، تا حد زیادی مانع مرگومیر افراد شدند.

در چارچوب همین مباحث توجه به چند نکته پیرامون قرنطینه و اقدامات غیردارویی حائز اهمیت است:
نتایج مطالعات نشان میدهد که با اجرای موفق ایزولة بیماران، افرادی که به وسیلة قرنطینه از آلودگی آنها جلوگیری میشود،
بسیار اندک خواهند بود. اگر ایزولة بیماران بیاثر باشد، درصورتی قرنطینه مفید خواهد بود که شدت واگیری بیماری در دورة
نهفتة آن بسیار باال باشد و این دورة نهفتگی بسیار کوتاه و بسیار طوالنی نباشد.

برای اینکه با قرنطینه، تعداد مبتالیان در زمان شیوع یک بیماری کاهش یابد، دو مالحظه وجود دارد:
الف: در زمانی که فقط ایزوله بهکار میرود، تعداد مبتالیان جدید برای بیماری گزارش شود.
ب: در صورتی که یک فرد بیمار تعداد باالیی از افراد را آلوده نماید.

به جای قرنطینة افراد بدون عالئم، میتوان آنها را از وضعیتشــان مطلع کرد و به آنها گفت که درصورت بروز اولین عالئم به بیمارستان مراجعه کنند.

این روش تقریبا تمامی فواید قرنطینه را دارد و هزینة قرنطینة واقعی را به دولت و جامعه تحمیل نمیکند.

مداخالت غیردارویی در مواجهه با ویروس کرونا
با شــیوع ویروس کرونا دولتهای مختلف نظام های متعــددی از مداخالت غیردارویی از جمله قرنطینــه را در مواجهه با
COVID19 اعمال کردند.
قرنطینه در مواجهه با ویروس کرونا برای اولین بار در چین اعمال شد. تا 2 ژانویه سال 2020 حدود 41 مورد ابتال به ویروس کرونای
جدید در ووهان چین شناســایی و در بیمارستان بستری شــدند.

به تدریج با شیوع این بیماری در شهر، در ۷ ژانویۀ ۲۰۲۰
دبیرکل حزب کمونیست چین شیجینپینگ مسئولیت کمیتۀ دائمی حزب کمونیست چین را برای بحث دربارۀ پیشگیری
و مهار ویروس کرونا بر عهده گرفت. باوجوداین، شــیوع بیماری افزایش و شدت یافت و در 22 ژانویه به طور رسمی اعالم شد
که در فاصلۀ بین صبح تا عصر همان روز، تعداد مرگ بر اثر ویروس نزدیک به دوبرابر شد از 9 مرگ در گزارش قبلی به 17
مرگ. براساس گزارشهای رسمی تلویزیون دولتی، بیش از 570 نفر مبتال به ویروس جدید تا عصر همان روز اعالم شد. چند
ساعت پس از این خبر، دستور ناگهانی قرنطینه شهر ووهان با جمعیت حدود 11 میلیون نفر توسط دولت در ساعت 2 بامداد
23 ژانویه اعالم شد. براساس این دستور، شهر ووهان تمام سیستمهای حمل ونقل خود را برای ورود یا خروج از شهر تا ساعت
10 صبح همان روز تعطیل کرد. بهتدریج این تصمیم در شــهرهای دیگری از اســتان هوبی چین هم اتخاذ شد.

ابتدا سفر درشهرهای هوانگانگ و ایژه ممنوع شد و سپس در 12 شهر دیگر استان نیز حملونقل متوقف شد و 15 شهر به صورت جزئی یا کامل قرنطینه شدند.

الزم بذکر است کشور چین برای کسانی که بدون مجوز از قرنطینه خارج شوند تا 10 هزار دالر جریمه اعالم کرد.
کشور دیگری که در مواجهه با کرونا از قرنطینه استفاده کرده است ایتالیا است. در ایتالیا اولین فوت مربوط به ویروس کرونا
در تاریخ 21 فوریه 2020 میباشد.

زمانی که شیوع کرونا در ایتالیا به 9172 مورد مبتال و 463 کشته شده رسید، نخست وزیر
ایتالیا تمهیداتی را در کشور برای مقابله با ویروس جدید ارائه داد و به صورت علنی اعالم کرد من قصد دارم حكمی را امضا
كنم كه به یک جمله خالصه می شود. من در خانه میمانم. همه باید از چیزی غیر از حفظ سالمت شهروندان خودداری كنند.
امروز لحظة مسئولیت ما است. با این حکم حداقل ۱۶ میلیون نفر در منطقه لومباردی و ۱۴ استان تحت قرنطینة اجباری
قرار گرفتند. دستورات ابالغ شده در مورد قرنطینه که در طول زمان تشدید شده است، اکنون شامل تعطیلی کلوپ های رقص،
باشــگاههای ورزشی، استخرها، موزهها و پیستهای اسکی است. درحالیکه پیش از این اعالم شده بود رستورانها و کافهها
میتوانند به کار خود ادامه دهند و مشــتریها باید به فاصله یک متر از همدیگر بنشینند؛ اما در دستور جدید، دولت دستور
تعطیلی کلیة رســتورانها، میکده ها و فروشــگاهها به جز داروخانه ها و فروشگاههای مواد غذایی را صادر کرد. مراسمی مانند
ازدواج، غسل تعمید و تدفین تا 3 آوریل ممنوع است. همة مدارس و دانشگاه ها بالفاصله تعطیل شد.

افرادی که قصد سفر به بخش دیگری از کشور را دارند، موظف هستند که یک فرم استاندارد برای توجیه دالیل سفر خود پر
کنند. در حكم دولت آمده است كه این فرمها، برای ارسال به مقامات در ایستگاه های قطار و فرودگاه ها و در جادههای اصلی
بین شهرها است و به اثبات نیاز الزم نخواهد بود. همچنین پرداخت وام مسکن به حالت تعلیق درآمده است. در ایتالیا نیز برای
خروج بدون مجوز از قرنطینه تا 206 یورو جریمه و سه ماه حبس اعالم گردیده است.
در این میان در کرة جنوبی برای مواجهه با ویروس کرونا یک روش عملیاتی استاندارد SOP اعمال شد. SOP در کره جنوبی شامل
پنج مرحله است: یک عملیات اطالعاتی پرشور و شفاف، آزمایش حجم بالا ، ایزولة افراد آلوده، معالجة افراد نیازمند و ضد عفونی
محیطهای آلوده که اجرای مناسب آن، اثربخشی این اقدامات را تعیین میکند.

بیشتر تمرکز این کشور بر روی افرادی بود که احتمال آلودگی آنها بیشتر بود. دراینراستا یک کمپین اطالعات تهاجمی تدوین
و اجرا شد که مشتمل بر دو بخش عوامل خطر و اقدامات مفید بود.

عوامل خطر به اطلاعات فوری مربوط به محیط اشاره دارد. چه کسی در اطراف من آلوده است؟ آیا من در فروشگاه ناآگاهانه
با افراد آلوده برخورد کردم؟ اینها مواردی است که افراد باید برای تصمیم گیری آگاهانه درمورد آزمایش در نظر داشته باشند.
در کرة جنوبی پاسخ این سؤاالت توسط دولت به صورت روزانه از طریق نشستهای مطبوعاتی، وب سایتها و پیامهای متنی
خودکار ارائه میشــود و لیست رستورانها، مغازهها و کلیساها با زمان تقریبی بازدید همراه است و مردم میتوانند به سرعت
ً در معرض خطر بودهاند یا خیر.

تصمیم بگیرند که احتماال اقدامات مفید شامل توضیحات مفصل SOP و مشاورة کلی در مورد انتقال ویروس است. این توصیه ها هر روز از طریق تبلیغات
تلویزیونی، روزنامهای و اینترنتی ظاهر میشود و به مردم یادآوری میکند که از مراجعه به مکانهای شلوغ خودداری کنند.
البته از اطالعات خوب استفادة زیادی نمیشود؛ مگر اینکه با آزمایش تشخیص مؤثر ویروس ترکیب شود. دولت اقدام بسیار
تعیین کنندهای انجام داد و با اعزام تیمها به مناطق روستایی و ایجاد مراکز تست از راه دور در شهرهای بزرگی مانند Daegu ،
تستها را در سطح کشور دردسترس قرار داد. حجم و سرعت تست برای مهار شیوع بیماری ضروری است. درحال حاضر کرة
جنوبی روزانه ظرفیت 10/000 تست را دارد که بیشترین تعداد در بین کشورها میباشد. نتایج بسیار سریع است و طی 24
ساعت توسط پیام متنی گزارش میشود.

مداخالت غیردارویی در سایر کشورها نیز انجام شده است:
 در اوکراین مؤسسات آموزشی به مدت سه هفته تعطیلی و ممنوعیت تجمع بیش از 200 نفر اعمال گردیده است.
 در قطر کلیة سینماها، تئاترها، سالن های ورزش و بازی و موزه ها تعطیلی شدند.
 نیویورک کلیة تجمع های بالای ۵۰۰ نفر را ممنوع کرده است.
 در اسپانیا تردد در چهار شهر در منطقه کاتالونیا ممنوع شد.
 رئیس جمهور فیلیپین منع تردد از مبدأ به مقصد مانیل پایتخت را اعالم کرد.
 در عربســتان ورود و خروج به استان قطیف از سیهات در جنوب تا منطقه صفوی در شمال ممنوع اعالم شده
اســت. طبق دستور وزارت کشور سعودی، ساکنان استان قطیف میتوانند به خانه های خود بازگردند و تمامی ادارات دولتی
و مؤسسات خصوصی نیز تعطیلی خواهد بود و بهجز مراکز امنیتی، بهداشتی، داروخانهها، مراکز بیمه و ایستگاههای سوخت،
باقی اماکن باید تعطیلی شود. همچنین تمامی نقل و انتقاالت کاال به داخل استان باید با رعایت موازین بهداشتی صورت گیرد.
عربســتان در تاریخ هشتم اسفندماه اعالم کرد که ورود عمره گزاران و زائران مسجدالنبی در مدینة منوره تعلیق و صدور ویزا
برای کشورهای دارای تلفات باالی کرونا متوقف شده است.

پیشنهادات سیاستی
در حالی که شیوع کرونا در ایران فراگیر شده است، از یکسو نگرانی نزدیک شدن به سال نو و آغاز سفرها و دید و بازدیدهای
نوروزی بهشدت تشدید شده است  تعطیلی و از سوی دیگر اختلاف نظرها پیرامون اِعمال نظامهای قرنطینه شدت گرفته است. در این
چارچوب به نظر میرسد توجه به توصیه های سیاستی زیر مفید باشد:
1 -با اینکه مرور تجارب کشورهای مختلف بسیار مفید و موثر است؛ اما باتوجه به سخنان رئیس سازمان بهداشت جهانی هر
کشور باید روش خود را درپیش گیرد. با توجه به اینکه میزان موفقیت اقدامات و مداخالت به مشخصات فرهنگی، اجتماعی و
اقتصادی مناطق محلی وابسته است، تصمیم به اجرای هرگونه مداخلة غیردارویی باید با شناخت دقیق از قابلیتها، ویژگیها
و محدودیتهای منطقهای باشد.
2 -باید از تقلیل مداخالت غیردارویی به قرنطینة همگانی پرهیز کرد. قرنطینه یکی از موارد مداخالت غیردارویی است.
3 -درمورد مداخالت غیردارویی باید توجه داشــت که زمان اجرا، دورة اقدام و ترکیب اقدامات در میزان موفقیت بسیار مهم
است.
4 -آزمایش، قرنطینه و درمان به همکاری عمومی بستگی دارد. اگر افراد مایل به همکاری نباشند با هیچ توصیه، سفارش و
متن پیامکی نظر خود را تغییر نمیدهند. در این شرایط، بسنده کردن به توصیه و امیدواری به پیروی داوطلبانه کافی نیست.
اتخاذ تصمیمات سخت و اعمال جریمه و سیاستهای پاداش و تنبیه مهم است.
5 -موفقیت مداخالت دارویی و غیردارویی به مالحظات مذهبی، فرهنگی، قومی و اجتماعی وابسته است.
6 -در چارچوب اِعمال مداخالت غیردارویی باید بهسرعت نسبت به موارد زیر اقدام و چاره اندیشی شود:
•تعطیلی فروشگاههای زنجیرهای که هرساله در هفتة پایانی سال اعالم تخفیف میکنند و بسیار شلوغ هستند.
ً برای ارائۀ خدمات ویژه و ضروری.
• تعطیلی بانکهای خصوصی و دولتی و در صورت لزوم فعالبودن شعب محدود صرفا
• تعطیلی کامل قهوهخانهها و کافیشاپها و رستورانها.
• تعطیلی ، دورکاری کامل یا شیفتی کردن فعالیت ادارات، شرکتهای دولتی و غیردولتی و کارگاههای تولیدی.
•اتخاذ تدابیر برای بخش حمل و نقل عمومی مترو، اتوبوسهای واحد، پایانه های مسافربری و اتوبوسهای مسافربری.
• تعطیلی کامل آرامستانها در تمام شهرها تا اطالع ثانوی.