به گزارش وقت خبر، تورم به معنی بزرگ شدن بی‌محتواست. زمانی که ظرفی در عین خالی بودن، ورم کرده باشد، می‌گوییم تورم دارد یا متورم شده است. در علم اقتصاد نیز به همین ترتیب پدیده تورم را می‌شناسند. پدیده تورم در اقتصاد هم ناشی از ورم غیر محتوایی است. به این معنی که سطح عمومی قیمت‌ها بدون پشتوانه و بی‌تعادل در طول یک زمان مشخص افزایش داشته است. تورم می‌تواند ناشی از بر هم خوردن تعادل میان موجودی کالا در جامعه با نقدینگی یا پول در گردش در جامعه باشد. به بیان دیگر زمانی که کالا برای عرضه کم باشد، می‌توان آن را به هر قیمتی فروخت در نتیجه جدا از ارزش واقعی آن کالا، قیمتش متورم شده و این فاصله بین قیمت واقعی و قیمت فروش کالا، تورم نامیده می‌شود.

نرخ تورم چیست؟

نرخ تورم، شاخصی برای نمایش ارزش پول و قدرت خرید است که در یک بازه زمانی مورد محاسبه قرار می‌گیرد. نرخ تورم، برابر است با تغییرات نسبی در شاخص قیمت که معمولا شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) یا Consumer Price Index است. نرخ تورم ممکن است از طریق محاسبه قیمت هفتگی، ماهانه و سالانه برای یک سبد کالای پایه حاصل شود. این سبد که به عنوان سبد پایه و شاخص کالا شناخته می‌شود، هر چند سال یکبار مورد بازنگری قرار می‌گیرد.

مفهوم تورم نقطه به نقطه

در علم اقتصاد، متداول‌ترین و در عین حال صحیح‌ترین راه محاسبه نرخ تورم متوسط ۱۲ ماهه است که به آن تورم سالیانه گفته می‌شود اما تورم نقطه به نقطه نیز در اقتصاد رایج است که برخی به اشتباه تصور می‌کنند این شاخص ساخته و پرداخته دولت‌ها بوده است.

تورم نقطه‌به‌نقطه که تغییرات شاخص تورم را نسبت به مدت مشابه سال قبل مقایسه می‌کند، یک استاندارد جهانی است که توسط بسیاری از کشورها محاسبه و اعلام می‌شود. گزارش‌هایی که در مرکز آمار ایران تولید می‌شود نیز براساس استانداردهای روز جهان انجام می‌شود؛ بنابراین، این شاخص ساخته دولت نیست.

در واقع شاخص تورم نقطه‌به‌نقطه بهترین شاخص برای مقایسه عملکرد و تغییرات در یک سال اخیر است. ضمن اینکه در گزارش مرکز آمار در کنار تورم نقطه‌ای، تورم ماهیانه و سالانه نیز اعلام می‌شود که هر یک از این شاخص‌ها کاربرد خود را دارد.

تورم نقطه به نقطه از بررسی شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در هر مـاه نـسبت بـه مـاه مـشابه سـال قبـل حاصل می‌آید. برای مثال، شاخص قیمت اردیبهشت ۱۴۰۰ (میانگین موزون قیمت سبد خانوار) به شاخص قیمت مدت مشابه سال قبل یعنی شاخص قیمت در اردیبهشت ۹۹ مقایسه می‌شود که به آن تورم نقطه به نقطه می‌گویند.

انتشار تورم تیرماه ۱۴۰۱

افزایش نرخ تورم نقطه‌ای خانوارهای کشور

منظور از نرخ تورم نقطه‌ای، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه مشابه سال قبل می‌باشد. نرخ تورم نقطه‌ای در تیرماه ١۴٠١ به عدد ۵۴ درصد رسیده است؛ یعنی خانوارهای کشور به طور میانگین ۵۴.٠ درصد بیشتر از تیر ١۴٠٠ برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند.

نرخ تورم نقطه‌ای تیرماه ١۴٠١ در مقایسه با ماه قبل ۱.۵ واحد درصد افزایش یافته است. نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» با افزایش ۴.۴ واحد درصدی به ٨۶.٠ درصد و گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» با افزایش ٠.١ واحد درصدی به ٣۶.٩ درصد رسیده است.

این در حالی است که نرخ تورم نقطه‌ای برای خانوارهای شهری ۵۲.۸ درصد بوده که نسبت به ماه قبل ١.۴ واحد درصد افزایش داشته است. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی ۶٠.٧ درصد بوده که نسبت به ماه قبل ٢.۵ واحد درصد افزایش داشته است.

کاهش نرخ تورم ماهانه خانوارهای کشور

منظور از نرخ تورم ماهانه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه قبل است. نرخ تورم ماهانه تیرماه ١۴٠١ به ۴.۶ درصد رسیده که در مقایسه با همین اطلاع در ماه قبل، ٧.۶ واحد درصد کاهش داشته است. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» به ترتیب ۵.٧ درصد و ٣.٨ درصد بوده است.

این در حالی است که نرخ تورم ماهانه برای خانوارهای شهری ۴.۵ درصد بوده که نسبت به ماه قبل ٧.٠ واحد درصد کاهش داشته است. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی ۴.٨ درصد بوده که نسبت به ماه قبل ١١.٠ واحد درصد کاهش داشته است.

افزایش نرخ تورم سالانه خانوارهای کشور

منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغییر میانگین اعداد شاخص قیمت در یک سال منتهی به ماه جاری، نسبت به دوره مشابه قبل از آن است. نرخ تورم سالانه تیر ماه ١۴٠١ برای خانوارهای کشور به ۴۰.۵ درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل، ۱.۱ واحد درصد افزایش نشان می‌دهد.

همچنین نرخ تورم سالانه برای خانوارهای شهری و روستایی به ترتیب ۴۰ درصد و ۴٣.٢ درصد است که برای خانوارهای شهری ١.١ واحد درصد افزایش و برای خانوارهای روستایی ١.۴ واحد درصد افزایش داشته است.

در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به گروه «گوشت قرمز و گوشت ماکیان» (مرغ ماشینی، سوسیس و کالباس)، گروه «لبنیات و تخم‌مرغ» (دوغ پاستوریزه، خامه و تخم مرغ) و گروه «نان و غلات» (انواع برنج ایرانی، کیک و بیسکویت) است.

در گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات»، گروه «بهداشت و درمان» (خدمات طبی سرپایی و خدمات بیمارستانی)، گروه «هتل و رستوران» (هزینه هتل و تالار پذیرایی) و گروه «مبلمان و لوازم خانگی» (انواع شوینده) بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل داشته‌اند.

درصد تغییرات شاخص قیمت در دهک‌های هزینه‌ای کل کشور در ماه جاری

دامنه تغییرات نرخ تورم سالانه در تیرماه ١۴٠١ برای دهک‌های مختلف هزینه‌ای از ۳۸.۹ درصد برای دهک دهم تا ۴۴.٨ درصد برای دهک اول است.