کاهش تورم با عرضه اوراق گام امکان پذیر است!

به گزارش وقت خبر، اوراق گام برای اولین بار در بهمن سال ۱۳۹۹ به منظور، رونق تولید و هدایت منابع مالی به فعالیت‌های مولد اقتصادی انتشار یافت، اما مدتی پیش رئیس کل بانک مرکزی از انتشار این اوراق در بورس کالا خبر داد، همچنین گفتنی است که بورس کالا نیز شرایط مربوطه را فراهم کرده تا امکان تسویه اعتباری در رینگ‌های داخلی و صادراتی با استفاده ازاوراق گام فراهم شود. دستورالعمل استفاده از اوراق گام طبق تبصره ۲ قانون بودجه ۱۴۰۱، با مشارکت بانک مرکزی، وزارت امور اقتصادی و دارائی و بورس کالا تهیه شده است. حال که پای این اوراق به بورس کالا باز شده نظرات تعدادی از کارشناسان را در رابطه با اثرات استفاده از این اوراق  در بورس کالا جویا می‌شویم.

پذیرش اوراق گام در بورس کالا باعث رشد و تسهیل معاملات و کاهش هزینه مالی شرکت‌ها می‌شود که زنجیره‌های تامین و تولید می‌توانند از این طریق به راحتی نیاز خود به نقدینگی را تامین کند و همچنین قابلیت نقل و انتقال می‌تواند مشکل نقدینگی برخی از واحد‌های تولیدی را حل کند، با استفاده از این اوراق در بورس کالا برخی صنابع به رشد و تولید می‌رسند که با این وجود ظرفیت‌های خالی نیز به مدار تولید بازمی گردد، همچنین اوراق گام باعث کاهش هزینه‌های مالی و بهای تمام شده خواهد شد که در نتیجه رقابت‌پذیری شرکت‌ و واحد‌های تولیدی را افزایش می‌دهد.

استفاده از اوراق گام خطر سفته بازی را کاهش می دهد، تا قبل از عرضه اوراق گام، تولیدکنندگانی که به دنبال خرید مواد اولیه بودند، می‌توانستند در سیستم بانکی ال سی داخلی باز کنند و در زمان سر رسید با بانک‌ها تسویه می‌کردند. اما گیرنده اوراق در سر رسید برای دریافت پول به سیستم بانکی مراجعه می‌کند که این امر خطر سفته بازی را تا حد ممکن کاهش می‌دهد.

یکی از مخاطرات تامین مالی پیش از عرضه اوراق گام مصرف پول توسط متقاضیان وام در فعالیت‌های سفته بازانه بود، در حالی که اوراق گام فقط در اختیار شرکت‌های تولید کننده مواد اولیه قرار می‌گیرد تا به این روش سرمایه در گردش شرکت‌های تولیدی تا حدی تضمین و تسهیل شود.

عرضه اوراق گام از جمله تسهیلاتی است که سیستم بانکی در راستای تسهیل تامین مالی تولید کنندگان در نظر گرفته است. قطع به یقین تامین مالی تولید کننده بخصوص در خرید مواد اولیه برای استفاده از ظرفیت تولید موضوع مهمی است بنابراین این فرآیند در قدم‌های اول به رشد تولید کمک می‌کند.

کامران ندری اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق در خصوص تاثیر عرضه اوراق گام بر تولید کشور گفت: با اینکه گفته شده عرضه اوراق گام در کاهش تورم نرخ تولید بسیار موثر است، اما الزاما به این معنا نیست که عرضه اوراق گام برای مدت طولانی منجر به کاهش نرخ تورم تولید می‌شود. به این دلیل که اوارق گام مدل دیگری از تسویه در مبادلات است.

وی در این باره خاطرنشان کرد: به عنوان مثال وقتی می‌خواهیم کالایی خریداری کنیم به جای دادن وجه رایج در اقتصاد؛ اوراق داده می‌شود، بنابراین این روش نیز یک مدل از تسویه یا پرداخت است.

ندری در این باره افزود: به نوعی می‌شود گفت درجه نقد بودن اوراق گام از نقدینگی رایج پایین‌تر است، لذا این اوراق به سبب اینکه یک نوع وسیله مبادله به شمار می‌رود آنچنان که گمان کنیم منجر به کاهش تورم می‌شود، نیست. هر چند درجه نقد بودن اوراق گام به اندازه سپرده‌های بانکی یا اسکناس نیست، اما نوعی وسیله مبادله به شمار می‌رود. این اوراق که در داخل صنعت و تولید تسویه می‌شود و به گردش در می‌آید در نهایت به وجه نقد رایج تبدیل می‌شود که باز هم به نقدینگی دامن می‌زند، هر چند نسبت به نقدینگی وپول بهتر است.

استاد اقتصاد در خصوص مزیت انتشار اوراق گام گفت: حسن اوراق گام غیر تورمی کردن تولید در مرحله اول چرخش است چرا که در دورهای بعدی کاملا نقد می‌شود، ضمن اینکه بعدا مشخص نیست کجا خرج می‌شود. هر چند زنجیره تولید با عرضه اوراق در چرخش است و فعالیت‌ها برقرار، اگر تقاضا برای عوامل تولید بیش از امکانات و منابع داخلی باشد قیمت عوامل تولید بالا می‌رود.

وی در این باره تصریح کرد: وقتی عوامل تولید بیش از ظرفیت اقتصاد باشد و تقاضا در این بخش افزایش یابد منجر به افزایش قیمت عوامل تولید و به تبع آن تورم می‌شود، بنابراین شاهد تورم ناشی از فشار هزینه‌ها خواهیم بود.

ندری گفت: اینگونه نیست گمان کنیم هر چه قدر اوراق بیشتر عرضه شود راهکار مثبتی در راستای کاهش تورم تولید است چرا که این اوراق می‌تواند باعث افزایش تقاضا برای عوامل تولید و افزایش قیمت شود. اگر مسوولین گمان می‌کنند هر چه قدر اوراق گام بیشتری عرضه کنند شاهد آثار مطلوبی در سطح کلان اقتصاد خواهیم بود اشتباه می‌کنند.

استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق خاطر نشان کرد: انتشار بیش از حد اوراق گام به مثابه تولید بیش از حد نقدینگی است. آنچه در این موضوع مهم است توجه به این نکته است که افزایش قیمت هزینه‌های تولید موضوعی نیست که با عرضه اوراق از بین برود، بنابراین از افزایش قیمت هزینه‌های تولید که به دلایل مختلف ایجاد شده با عرضه و انتشار اوراق نمی‌توان فرار کرد، هر چند باز تکرار می‌کنم در عرضه اولیه و دور اول چرخش اوراق، تورم تولید به نسبت دور‌های بعد کمتر است.

به بیان دیگر می‌توان گفت اوراق گام، شبیه ال سی از نوع داخلی است. تا پیش از عرضه اوراق گام، تولیدکنندگانی که به دنبال خرید مواد اولیه بودند می‌توانستند در سیستم بانکی ال سی داخلی باز کنند و در زمان سر رسید با بانک‌ها تسویه می‌کردند. اوراق گام اینک تسهیل خرید مواد اولیه را دنبال می‌کند. نکته مهم این است وقتی اوراق را در اختیار فروشنده مواد اولیه قرار می‌دهید و گیرنده اوراق در سر رسید برای دریافت پول به سیستم بانکی مراجعه می‌کند خطر سفته بازی تا حد ممکن کاهش یافته است و این نقطه مثبتی به شمار می‌رود.

یکی از مخاطرات تامین مالی پیش از عرضه اوراق گام این بود که پولی که قبلا در اختیار متقاضیان تسهیلات قرار می‌گرفت عمدتا در فعالیت‌های سفته بازانه مصرف می‌شد در حالی که اینک اوراق فقط در اختیار شرکت‌های تولید کننده مواد اولیه قرار می‌گیرد به نوعی که عملا برای متقاضیان پول نوعی تامین مالی صورت گرفته که بدین وسیله سرمایه در گردش شرکت‌های تولیدی تا حدی تضمین و تسهیل شده است.

عرضه اوراق گام راهکار قابل قبولی برای کاهش رکودی است که متاسفانه در بخش تولید کشور سایه افکنده است. تامین مالی شرکت‌های تولید کننده با اوراق گام با توجه به داشتن پشتوانه بانکی به سرعت انجام می‌شود بنابراین، چون شبیه ال سی داخلی عمل می‌کند قابل اطمینان است، ضمن اینکه اصولا اوراق دارای بازاری برای معامله کردن هستند.

به این معنا که شرکت دریافت کننده اوراق در صورت نیاز به پول و نقدینگی می‌تواند اوراق را از طریق ساز و کار‌های موجود در بازار سرمایه در اختیار کسانی که می‌خواهند با خرید اوراق با درآمد ثابت سرمایه گذاری کنند قرار دهد. این روش عملا منجر به گردش پولی می‌شود به نوعی بدون اینکه ریالی توسط سیستم بانکی تزریق شود.

استفاده از ظرفیت شرکت‌های تولیدکننده مواد اولیه بدون فشار بر نظام بانکی راهبرد معقولی است چرا که نظام بانکی توانایی لازم در تامین نقدینگی تولید را ندارد. افزایش حجم پول و افزایش تورم برای اقتصاد کشور گزینه مناسبی نیست لذا از اتخاذ چنین سیاست‌هایی باید دور شد. به همین دلیل زمانی که از امتیاز اوراق گام و از ظرفیت شرکت‌های فروشنده مواد اولیه استفاده می‌شود که چرخه تامین مواد اولیه را تکمیل می‌کند، بدون اینکه منجر به خلق پول جدیدی شود تسهیلات غیر تورمی در اختیار تولید کننده برای تامین مالی گذاشته می‌شود که در جای خود یک تصمیم درست است.